Lần đầu tiên, những nét chính trong vụ phá hoại Nord Stream được các nhân chứng kể lại và tờ Wall Street Journal tường thuật trong bài viết mới nhất.
Theo đó, tháng 5.2022, nhóm sĩ quan quân đội cấp cao và doanh nhân Ukraina tụ họp trong một quán bar để mừng thành quả trong cuộc chiến đang diễn ra. Rượu vào lời ra, một người đề xuất phá hủy Nord Stream.
Hơn 4 tháng sau, ngày 26.9, ba vụ nổ mạnh ở hai hệ thống đường ống dẫn khí đốt Nga tới châu Âu được phát hiện gần đảo Bornholm, Đan Mạch.
Vụ phá hoại đường ống Nord Stream và Nord Stream 2 ở Baltic là một trong những hành động phá hoại táo bạo nhất trong lịch sử hiện đại, Wall Street Journal nhận định.
Theo những người liên quan, vụ tấn công Nord Stream tiêu tốn của Ukraina khoảng 300.000 USD.
“Tôi luôn bật cười khi đọc những đồn đoán của giới truyền thông về một hoạt động lớn liên quan đến các cơ quan mật vụ, tàu ngầm, máy bay không người lái và vệ tinh. Toàn bộ sự việc bắt nguồn từ một đêm say và quyết tâm sắt đá của một số ít người có đủ can đảm để mạo hiểm mạng sống vì đất nước” – một sĩ quan tham gia âm mưu này cho biết.
Theo 1 sĩ quan tham gia và 3 nguồn thạo tin, ban đầu, Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky phê duyệt kế hoạch phá hủy Nord Stream. Nhưng sau đó, khi CIA biết và yêu cầu dừng lại, Tổng thống Ukraina đã ra lệnh dừng. Tuy nhiên, Tổng tư lệnh quân đội Ukraina Valeriy Zaluzhniy khi đó – hiện là Đại sứ Ukraina tại Anh – vẫn tiếp tục cho tiến hành vụ phá hoại.
Sau cuộc điều tra kéo dài gần 2 năm của cảnh sát Đức về vụ Nord Stream, tới tháng 6 năm nay, công tố viên liên bang Đức đã phát lệnh bắt giữ đầu tiên với một huấn luyện viên lặn chuyên nghiệp người Ukraina.
Được biết, tháng 9.2022, nhóm nghi phạm vụ Nord Stream đã thuê du thuyền Andromeda tại cảng Rostock, Đức. Du thuyền được thuê với sự giúp đỡ của công ty du lịch Ba Lan do tình báo Ukraina lập làm vỏ bọc cho các giao dịch tài chính gần một thập kỷ trước.
Trong nhóm nghi phạm phá hoại Nord Stream có 1 sĩ quan quân đội tại ngũ là thuyền trưởng dày dạn kinh nghiệm, và 4 người là thợ lặn biển sâu giàu kinh nghiệm. Thuyền trưởng đã xin nghỉ phép khi đơn vị đang chiến đấu ở mặt trận phía đông nam Ukraina và chỉ huy của người này không được biết gì về hoạt động của thuyền trưởng trong thời gian nghỉ phép.
Chỉ trang bị thiết bị lặn, định vị vệ tinh, sonar di động và bản đồ nguồn mở về đáy biển ghi lại vị trí của các đường ống, nhóm nghi phạm phá hoại Nord Stream đã lên đường. 4 thợ lặn làm việc theo cặp. Khi hoạt động trong vùng nước lạnh giá tối tăm ở Baltic, các nghi phạm dùng loại thuốc nổ mạnh HMX có kíp nổ hẹn giờ.
Thời tiết khắc nghiệt buộc nhóm nghi phạm vụ Nord Stream phải dừng lại ngoài kế hoạch tại cảng Sandhamn của Thụy Điển. Khi đó, nhóm đã thảo luận về việc có hủy vụ phá hoại Nord Stream hay không nhưng cơn bão đã tan nhanh và vụ phá hoại được tiếp tục.
Sau khi Nord Stream bị phá hoại, các nhà điều tra Đức thẩm vấn hàng chục nhân chứng, khảo sát đáy biển quanh điểm nổ và sàng lọc hàng loạt dữ liệu bao gồm thông tin liên lạc kỹ thuật số, hồ sơ du lịch và giao dịch tài chính. May mắn cho các nhà điều tra là trong lúc vội vã rời khỏi Đức, nhóm nghi phạm phá hoại Nord Stream quên rửa du thuyền Andromeda, giúp các thám tử Đức tìm thấy dấu vết thuốc nổ, dấu vân tay và mẫu ADN của nhóm nghi phạm.
Các nhà điều tra Nord Stream sau đó xác định được số điện thoại di động và điện thoại vệ tinh Iridium của các nghi phạm để tái dựng toàn bộ hành trình của du thuyền, bao gồm neo đậu tại Đức, Đan Mạch, Thụy Điển và Ba Lan.
Giới chức Mỹ xin lệnh của tòa án để yêu cầu Google cung cấp các email mà một doanh nhân người Ukraina dùng để thuê du thuyền và giao thông tin cho các nhà điều tra Đức. Dữ liệu cho thấy, doanh nhân người Ukraina này liên lạc với một số công ty cho thuê thuyền ở Thụy Điển và Đức từ giữa tháng 5.2022.
Sau đó, các nhà điều tra phân tích tất cả các luồng dữ liệu điện thoại di động trong khu vực du thuyền đi qua, rà soát hàng nghìn kết nối để chắt lọc dữ liệu liên quan. Đến tháng 11.2022, các nhà điều tra Đức tin rằng người Ukraina đứng sau vụ nổ Nord Stream.
Tuy nhiên, các quan chức Ukraina liên quan hoặc hiểu rõ vụ Nord Stream tin rằng không thể đưa bất kỳ sĩ quan chỉ huy nào ra xét xử vì không có bằng chứng nào khác ngoài các cuộc trò chuyện đồng ý về việc muốn cho nổ tung đường ống Nord Stream và Nord Stream 2.