Không thẩm tra năng lực tài chính
Sau khi có kết luận của Thanh tra Chính phủ, tỉnh Gia Lai đã chỉ đạo các sở, ngành khắc phục vi phạm liên quan và cũng để thực hiện tốt hơn Quy hoạch điện VIII sắp tới.
Trước đó, trong tháng 8.2024, Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận số 263/KL-TTCP, nêu rõ các sai phạm về đất đai, lao động, cũng như quá trình đầu tư dự án điện gió tại tỉnh Gia Lai.
Cụ thể, tại dự án Nhà máy điện gió Phát triển Miền núi do Công ty Cổ phần Điện gió Chư Prông Gia Lai làm chủ đầu tư, có tổng mức đầu tư lên đến 1.916 tỉ đồng.
Dự án Nhà máy điện gió Chế biến Tây Nguyên do Công ty Cổ phần Năng lượng gió Chư Prông Gia Lai làm chủ đầu tư, có mức đầu tư là 1.917 tỉ đồng.
Điều đáng nói, cả 2 dự án điện gió này đều có đăng ký vốn điều lệ chỉ 25 tỉ đồng. Cổ đông chi phối là bà Nguyễn Thị Sen – Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần chè Bàu Cạn (huyện Chư Prông).
Tuy nhiên, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Gia Lai và các sở ngành khác không tổ chức thẩm định năng lực tài chính của 2 công ty này. Các đơn vị có liên quan đã tham mưu cho UBND tỉnh ký cấp chủ trương đầu tư vào ngày 21.7.2020.
Dù thực hiện dự án quy mô hàng nghìn tỉ đồng nhưng chủ đầu tư không có tài liệu thuyết minh được năng lực tài chính, không chứng minh được vốn góp chủ sở hữu hơn 383 tỉ đồng, tương đương mức 20% tổng mức đầu tư của dự án.
Sang nhượng dự án
Đáng nói hơn, trong vòng chưa đầy 1 tháng sau khi được cấp chủ trương đầu tư, 2 chủ đầu tư điện gió đã mau chóng bán hết 99,7% cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài.
Thanh tra Chính phủ kết luận, hành vi trên vi phạm Điều 33 Luật Đầu tư 2014, vi phạm Điều 14 Nghị định 43/2014/NĐ-CP.
Hiện nay cả 2 dự án đều chậm tiến độ. Cụ thể, dự án điện gió Phát triển Miền núi mới lắp đặt được 10/15 turbine và dự án điện gió Chế biến Tây Nguyên mới hoàn thành lắp 2/15 turbine. Ngoài ra, cơ quan chức năng đã buông lỏng quản lý khi không thu hồi tiền ký quỹ hơn 16 tỉ đồng.
Thời điểm thực hiện dự án, 2 chủ đầu tư đã sử dụng lao động người nước ngoài mà không báo cáo với cơ quan chức năng kiểm tra, giám sát. Cả 2 dự án điện gió khởi công thi công khi chưa được bàn giao đất ngoài thực địa, chưa thẩm định phê duyệt thiết kế kỹ thuật và bản vẽ thi công là vi phạm Luật Xây dựng 2014.
Cũng do chưa được bàn giao đất ngoài thực địa để phối hợp với UBND huyện Chư Prông cắm mốc ranh giới, 2 nhà đầu tư đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người dân mà không bồi thường, dẫn đến khiếu kiện, khiếu nại kéo dài.
Còn tại dự án Nhà máy điện gió Hưng Hải Gia Lai do Công ty Cổ phần đầu tư và Phát triển phong điện Gia Lai làm chủ đầu tư. Dự án này được xây dựng tại huyện Kông Chro, có mức đầu tư 3.700 tỉ đồng.
Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Gia Lai cũng không thẩm định năng lực tài chính của công ty này và tham mưu lên UBND tỉnh ký quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư.
Một phần dự án xây trên đất không có quy hoạch năng lượng và chưa xin phép ý kiến của Chính phủ. Ngoài ra, có hơn 26ha đất không có xác nhận thuê đất nhưng chủ đầu tư vẫn triển khai xây dựng là vi phạm Luật Đất đai 2013.
Liên quan đến các dự án điện gió này, Thanh tra Chính phủ đã chuyển toàn bộ hồ sơ sang Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định đối với các vi phạm trong lựa chọn nhà đầu tư, quản lý đất đai, thực hiện dự án…
Ngoài các vi phạm, thiếu sót được Thanh tra Chính phủ nêu ra, ngành chức năng tỉnh Gia Lai đang khắc phục các tồn tại từ Quy hoạch điện VII để cập nhật nội dung Quy hoạch điện VIII (Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050) tốt hơn.
Việc này nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với quy hoạch tỉnh Gia Lai. Liên quan đến cơ chế chính sách các dự án điện gió, tỉnh Gia Lai cũng kiến nghị cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu việc bồi thường cho người dân khi thu hồi đất; có hỗ trợ khi giảm khả năng sử dụng đất trong và ngoài hành lang bảo vệ an toàn công trình điện.