Ngày 29.8, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách thảo luận về dự án Luật Điện lực (sửa đổi).
Tại phiên thảo luận, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho biết, hiện điều 5 dự thảo luật đã quy định rõ độc quyền nhà nước gồm những gì, trong đó chủ yếu là độc quyền điều độ hệ thống điện.
Còn đầu tư, chỉ độc quyền Nhà nước với các dự án đa mục tiêu, công trình quan trọng, đảm bảo tính vận hành ổn định của hệ thống.
Các lưới điện truyền tải cao áp, về nguyên tắc chỉ độc quyền các lưới điện cao áp, siêu cao áp (trên 220kV trở lên), còn các đường dây mang tính liên kết sẽ thực hiện xã hội hóa.
Thứ trưởng Trương Thanh Hoài thông tin thêm, năm 2022, Quốc hội khóa XV đã thông qua sửa điều 4 Luật Điện lực, về xã hội hóa trong đầu tư truyền tải. Việc phát triển năng lượng, hiện nhu cầu năng lượng rất cao và sẽ thiết kế thị trường minh bạch.
Để đảm bảo mục tiêu an ninh năng lượng theo Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị, một số lĩnh vực xương sống sẽ phải độc quyền Nhà nước, còn các lĩnh vực khác sẽ xã hội hóa.
“Thực tế, nguồn điện EVN chỉ còn 38% trong tổng công suất hệ thống điện quốc gia. Đang từng bước hình thành các thị trường điện cạnh tranh để đảm bảo công khai, minh bạch” – ông Trương Thanh Hoài nói.
Cũng theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã tách Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia từ EVN về Bộ Công Thương. Do đó, EVN và các tập đoàn tham gia thị trường điện như một chủ thể thông thường.
Thứ trưởng Trương Thanh Hoài nhấn mạnh việc giảm độc quyền tối đa nhưng vẫn đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng theo định hướng.
Trước đó, cho ý kiến tại hội nghị, đại biểu Đinh Ngọc Minh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế, đặt câu hỏi: “Sửa đổi luật lần này có chống được độc quyền như hiện nay hay không?”.
Ông Đinh Ngọc Minh dẫn ví dụ về lĩnh vực viễn thông, “đã làm rất xuất sắc” về vấn đề này. Minh chứng là cách đây mấy chục năm, gọi một cuộc điện thoại mất mấy nghìn đồng, tháng lương dùng để gọi điện thoại cũng hết; còn hiện giờ dùng rất thoải mái, rất tốt.
Từ đó, đại biểu đặt câu hỏi dự án luật sửa đổi lần này có giải quyết được vấn đề không, Nhà nước sẽ độc quyền đến đâu, giao lại cho các ngành kinh tế khác như thế nào? Đến khi nào hết độc quyền, người dân ít phép tắc hơn, tham gia vào thị trường nhiều hơn và mọi thứ phải minh bạch.
Điều 5 dự thảo luật quy định Nhà nước sẽ độc quyền trong 4 hoạt động về lĩnh vực điện.
Một là, điều độ hệ thống điện quốc gia.
Hai là, đầu tư xây dựng các dự án nhà máy điện hạt nhân, các dự án nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu, các dự án nguồn điện khẩn cấp, lưới điện khẩn cấp, lưới điện truyền tải quan trọng từ cấp điện áp 220kV trở lên và vận hành các công trình này sau khi hoàn thành dự án đầu tư xây dựng.
Ba là, Thủ tướng Chính phủ quyết định danh mục các dự án thủy điện chiến lược đa mục tiêu, các dự án nguồn điện khẩn cấp, lưới điện khẩn cấp, lưới điện truyền tải quan trọng từ cấp điện áp 220kV trở lên và giao doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp thành viên do doanh nghiệp nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ thực hiện đầu tư xây dựng các dự án này.
Bốn là, vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện truyền tải do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư xây dựng.