Gia LaiĐầu tháng 3, anh Nguyễn Tấn Tiên chạy xe máy 90 km từ TP Pleiku đến thị xã Ayun Pa gặp người phụ nữ tên Kpắh Djrim, 54 tuổi, mang theo hy vọng cả đời của bố.
“50 năm nay, bố đau đáu tìm lại mẹ và ba đứa em thất lạc khi chạy trốn chiến tranh. Tôi hy vọng Kpắh Djrim là em mình để từ nay đến cuối đời khỏi mang cảm giác cô độc”, anh Tiên, 57 tuổi, nói.
Bi kịch của gia đình anh Nguyễn Tấn Tiên bắt đầu ngày 5/2/1975. Năm đó, bố anh là ông Nguyễn Tấn Đinh dẫn vợ là bà Huỳnh Thị Tài và bốn đứa con là Tấn Tiên (7 tuổi), Kiều Dung (5 tuổi), Kiều Trang (4 tuổi) và Tấn Thịnh (2 tuổi) chạy loạn từ nhà ở đường Trần Quý Cáp, TP Pleiku, Gia Lai về Nha Trang.
Chiều 6/2, chiếc xe chở gia đình ông vừa qua cầu Phú Bổn (thị xã Ayun Pa, Gia Lai ngày nay) gặp pháo kích. Người trên xe chạy tứ tán. Ông Đinh lạc vợ và ba con nhỏ.
Người cha cõng con trai 7 tuổi, đi suốt một ngày tìm vợ con. Khi mệt lả trong rừng, ông nhờ người họ hàng đưa bé Tiên trở lại nhà cũ ở Pleiku còn mình tiếp tục tìm kiếm. “Tôi đi bộ 90 km từ Phú Bổn về nhà, thấy đám đông nào cũng dừng lại hỏi nhưng không gặp”, ông kể.
Ông Đinh và con trai về lại nhà cũ, nghĩ ít ngày nữa vợ con sẽ quay lại. Nhưng tròn 50 năm, bốn mẹ con bà Tài vẫn chưa về.
Ông Đinh bên con trai cả Tấn Tiên và hai người con thất lạc là Kiều Dung và Kiều Trang, ngày còn đoàn tụ, trước năm 1975. Ảnh gia đình cung cấp
Những năm đầu sau ly tán, tháng nào bố con ông Đinh cũng trở lại bến Mộng (sông Ba), thị xã Ayun Pa, nơi lạc gia đình để dò hỏi. Anh Tiên cũng đến những bản làng của người Gia- rai, nơi nhiều đứa trẻ người Kinh thất lạc được nhận nuôi, để tìm người thân. Nhưng tất cả những lần tìm kiếm ấy, bố con anh chỉ mang được nỗi thất vọng ra về.
Ông Đinh đoán có thể bà Tài đã mất, vì nếu còn sống chắc chắn đã đưa các con đi tìm mình. Ngày rằm tháng 2 hàng năm, bố con ông lại làm giỗ, khấn cầu bà Tài phù hộ tìm được ba đứa trẻ thất lạc.
Chị Nguyễn Thị Tuyết, 57 tuổi, (vợ anh Tiên) cho biết từ ngày đang yêu đã nghe anh kể rất nhiều lần về cuộc ly tán năm đó nên thuộc lòng mọi chi tiết. Mấy chục năm qua chị cũng tha thiết tìm mẹ và các em như anh.
Bức ảnh chụp bà Huỳnh Thị Tài khi còn trẻ. Ảnh gia đình cung cấp
Vợ chồng chị đã đi khắp các huyện ở Gia Lai, Đắk Lắk, Ninh Thuận tìm người thân. Đến đâu họ cũng nhờ chính quyền xã, phường đọc loa thông báo, nhờ dẫn đến từng nhà nếu có manh mối. Lần nào chồng bận không thể đi, chị Tuyết cùng các dì ruột của anh Tiên lên đường.
“Ngày xưa không có điện thoại nhưng chúng tôi lên rừng, xuống biển, tốn không biết bao tiền bạc, công sức nhưng càng tìm càng không thấy”, chị Tuyết kể.
Khi mạng xã hội phát triển, vợ chồng chị đăng tin tìm kiếm. Anh Tiên nhận được hàng trăm cuộc điện thoại của người lạ. Có người muốn lừa họ kiếm tiền, cũng có người thành thật nói đang tìm gia đình ly tán năm 1975 ở Phú Bổn như anh. Hy vọng nhen lên trong từng câu, từng chữ, nhưng chỉ vài thông tin sau đó, anh lại nén tiếng thở dài.
Những năm gần đây, hai con của anh Tiên và chị Tuyết đều đã lập gia đình. Thương bố đã quá nửa đời người vẫn chưa được thỏa ước mơ đoàn tụ, các con anh Tiên tiếp nối hành trình đó.
Đầu năm 2025, con gái anh đăng lên mạng xã hội, kể về cuộc ly tán 50 năm trước. Một người bạn ở thị xã Ayun Pa cho biết có một người trùng năm sinh với người em gái tên Kiều Trang của ông Tiên, cũng thất lạc năm 1975, đang muốn tìm bố mẹ người Kinh.
Trong cuộc gặp qua video, anh Tiên bật khóc khi thấy người phụ nữ bên kia màn hình, tên Kpắh Djrim có nhiều nét giống mẹ. Anh hẹn ngày hôm sau sẽ đến tận nhà.
“Cả đêm hôm đó tôi không ngủ, cứ nghĩ mẹ đã mang em về rồi”, anh nói.
Anh Tiên và chị Djrim trong lần gặp đầu tháng 3, tại nhà chị ở thị xã Ayun Pa. Ảnh nhân vật cung cấp
Sáng hôm sau, anh Tiên chạy xe đến thị xã Ayun Pa gặp chị Djrim. “Vừa đến nơi đứa em họ tôi đã thốt lên sao mà giống dì ba (em gái bà Tài) quá!”, anh kể.
Chị Djrim cho biết, năm 1975, chị được cha mẹ nuôi là người dân tộc Gia Rai mang về.
Anh Tiên nhớ lời bố dặn em gái thứ hai có nốt ruồi son sau tai trái, vén tóc lên mới thấy và rất thích hát. Anh hỏi và nghẹn lại khi thấy nốt ruồi son sau tai Djrim. Chị cũng nói mình thích hát, nhưng cha mẹ nuôi nghèo, không cho đến trường nên không biết chữ. ”Vậy là anh em rồi đó”, anh khấp khởi nói.
Để chắc chắn, anh nhờ lấy tóc chị Djrim để làm xét nghiệm ADN, chụp ảnh cho người thân trong gia đình cùng xem. “Các dì, các cậu ở quê ngày nào cũng gọi ra hỏi thăm kết quả, đều nghĩ đúng đến 90%. Tôi cũng hy vọng, để còn động lực tìm hai đứa em kia nữa”, anh nói.
Cũng như anh Tiên, chị Djrim nhiều năm qua nhờ các con tìm giúp người thân. Tin anh Tiên là anh trai mình, chị gọi nói chuyện mỗi ngày, đợi tin vui báo về.
Nhưng hôm 8/3, kết quả ADN cho thấy họ không có quan hệ huyết thống. Ở thị xã Ayun Pa, chị Djrim không muốn tin sự thật. Anh Tiên bật khóc, không chấp nhận được kết quả này.
“Ban đầu chúng tôi tính lấy mẫu mang ra Hà Nội xét nghiệm lại, nhưng khi bình tĩnh, mọi người dần chấp nhận sự thật”, chị Tuyết nói.
Niềm hy vọng kéo dài một tuần đã tắt, nhưng anh Tiên cho biết vẫn tiếp tục hành trình tìm kiếm người thân. Với anh, chưa biết mẹ và các em nơi đâu, dù nhắm mắt, cuộc đời vẫn dở dang.
Phạm Nga