Tên lửa Falcon 9 mang theo kính viễn vọng SPHEREx cất cánh từ Căn cứ lực lượng vũ trụ Vandenberg lúc 23h10 hôm 11/3 (10h10 ngày 12/3 giờ Hà Nội).
Ngoài SPHEREx, kính viễn vọng được thiết kế để tìm kiếm những thành phần then chốt của sự sống trong dải Ngân Hà, tên lửa của SpaceX còn đưa 4 vệ tinh của nhiệm vụ nghiên cứu Mặt Trời PUNCH lên không gian. Vụ phóng diễn ra sau khi những vấn đề về thời tiết và lắp ráp – phát sinh khi đội kỹ sư đưa các vệ tinh và kính viễn vọng vào tên lửa – được khắc phục. Lịch phóng ban đầu là ngày 28/2.
Dù các nhiệm vụ có mục tiêu hoàn toàn khác nhau, việc phóng PUNCH cùng lúc với SPHEREx giúp đưa “nhiều thiết bị khoa học hơn vào không gian với chi phí thấp hơn”, theo tiến sĩ Nicky Fox, phó quản lý Ban chỉ đạo nhiệm vụ khoa học của NASA. Các phương tiện vũ trụ này sẽ cùng hướng đến quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời quanh các cực Trái Đất, nghĩa là chúng sẽ giữ nguyên hướng tương đối so với Mặt Trời trong suốt cả năm.
Tên lửa Falcon 9 của SpaceX đưa kính viễn vọng không gian SPHEREx và 4 vệ tinh PUNCH bay lên từ Căn cứ lực lượng vũ trụ Vandenberg lúc 23h10 ngày 11/3. Video: SpaceX
Sau khi phóng, SPHEREx sẽ dành hơn hai năm quay quanh Trái Đất ở độ cao 650 km, thu thập dữ liệu về hơn 450 triệu thiên hà. Kính viễn vọng này cũng sẽ khảo sát hơn 100 triệu ngôi sao trong dải Ngân Hà. Bằng cách lập bản đồ toàn bộ bầu trời, kính viễn vọng NASA trị giá 488 triệu USD này có thể hé lộ sự phân bố và tính chất hóa học của bụi liên sao, vốn chưa được hiểu rõ dù hiện diện phổ biến trong mọi quan sát thiên văn.
SPHEREx sẽ tạo ra một tấm bản đồ bầu trời với 102 màu hồng ngoại – ánh sáng vô hình với mắt người nhưng lý tưởng để nghiên cứu các ngôi sao và thiên hà. “Đây là nhiệm vụ đầu tiên quan sát toàn bộ bầu trời với nhiều màu sắc như vậy. Bất cứ khi nào các nhà thiên văn quan sát bầu trời theo một cách mới, chúng ta có thể mong đợi những phát hiện mới”, Jamie Bock, nhà nghiên cứu chính của nhiệm vụ SPHEREx tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực thuộc NASA và Viện Công nghệ California, cho biết.
Một trong những mục tiêu khoa học then chốt của SPHEREx là xác định vị trí những thành phần cơ bản của sự sống bên trong “đám mây phân tử” – vùng khí bụi rộng lớn nơi sao và hành tinh hình thành. Một mục tiêu quan trọng khác là tìm hiểu quá trình vật lý bí ẩn đã thúc đẩy vũ trụ phình rộng gần như tức thời sau vụ nổ Big Bang – hiện tượng được gọi là “vũ trụ giãn nở”.
Kính viễn vọng không gian SPHEREx (giữa) và các vệ tinh PUNCH (trái và phải) sau khi triển khai trên quỹ đạo. Ảnh: NASA
Trong khi đó, nhiệm vụ PUNCH gồm 4 vệ tinh nhỏ tương đương chiếc vali nặng 63,5 kg, dự kiến dành hai năm bay quanh Trái Đất để quan sát Mặt Trời và nhật quyển – bong bóng từ trường và các hạt của Mặt Trời trải rộng vượt quỹ đạo sao Diêm Vương. Mỗi vệ tinh mang theo một camera, hoạt động như một công cụ ảo đồng bộ với tầm nhìn Mặt Trời gần như không gián đoạn. Các camera trang bị bộ lọc phân cực cho phép lập bản đồ các cấu trúc trong vành nhật hoa và cả hệ Mặt Trời.
4 vệ tinh sẽ tạo ra những quan sát 3D về nơi khí quyển ngoài của Mặt Trời chuyển đổi thành gió Mặt Trời, giúp giới khoa học hiểu quá trình này diễn ra như thế nào. PUNCH cũng sẽ tìm hiểu xem vành nhật hoa và gió Mặt Trời ảnh hưởng thế nào đến phần còn lại của hệ. Đây sẽ là nhiệm vụ đầu tiên chụp ảnh cả vành nhật hoa và gió Mặt Trời cùng lúc.
Thu Thảo (Theo CNN)