‘Hạ tầng giao thông đóng vai trò đi trước dẫn đường’

– Tập trung khai thác không gian vũ trụ, khai thác không gian biển và khai thác không gian ngầm là một trong những nhiệm vụ quan trọng được Thủ tướng đề cập gần đây. Với vai trò một nhà quy hoạch, ông chia sẻ gì về điều này?

– Khai thác không gian vũ trụ không chỉ là việc phóng tàu vũ trụ, thám hiểm các hành tinh mà ý nghĩa về mặt kinh tế chính là khai thác và vận hành tốt hạ tầng hàng không. Việt Nam hiện có 22 sân bay, phục vụ 100 triệu hành khách mỗi năm; và sắp tới là 33 cảng hàng không theo quy hoạch đều được xác định dùng chung quân sự – dân dụng. Trong công bố quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ Giao thông Vận tải đã khẳng định vai trò quan trọng của mạng lưới cảng hàng không, điều này tạo ra động lực phát triển kinh tế – xã hội.

Dưới góc nhìn quy hoạch, tôi cho rằng hệ thống sân bay nước ta chưa lớn. Với 63 tỉnh thành, việc bổ sung sân bay kết nối giao thương, vận tải giữa các địa phương là cần thiết. Đặc biệt, sân bay mang ý nghĩa to lớn bởi có thể phục vụ lưỡng dụng, đáp ứng nhu cầu về quốc phòng cũng như phục vụ phát triển kinh tế. Bởi vậy, khai thác không gian vũ trụ còn được hiểu là đầu tư hạ tầng sân bay, phát triển ngành hàng không.

– Việc khai thác không gian vũ trụ có tác động ra sao đến phát triển kinh tế xã hội, thưa ông?

– Đất nước đang phát triển, dân số đông, đất hẹp nên phải khai thác tốt các không gian này mới phát triển được. Kinh tế hàng không nếu khai thác tốt sẽ mang lại lợi ích rất lớn, là động lực tăng trưởng quan trọng. Nhìn rộng hơn, đầu tư cho hạ tầng giao thông được xem là mũi đột phá để tạo động lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình. Mà công tác quan trọng đầu tiên là quy hoạch tốt, sau đó kiếm tìm đối tác triển khai chất lượng, nhanh chóng và hiệu quả.

Mỹ là quốc gia có 345 triệu dân (quy mô dân số gấp hơn 3 lần Việt Nam) nhưng lại có hơn 19.600 sân bay. Trong số này, gần 5.100 là sân bay công cộng và hơn 14.500 sân bay tư nhân. Thống kê này dựa vào cách thức sử dụng sân bay, không tính đến quyền sở hữu. Đây là dẫn chứng cho thấy, ở quốc gia phát triển nhất thế giới, họ đã phát triển mạng lưới sân bay dày đặc. Gần đây, Trung Quốc bắt đầu phát triển nhanh và mạnh hệ thống sân bay, không chỉ phục vụ nhu cầu di chuyển, vận tải hàng hóa, mà còn phục vụ người sử dụng máy bay trực thăng, máy bay cá nhân…

Tương tự, chúng ta cũng cần tính đến quy hoạch đón đầu hạ tầng giao thông, trong đó có mạng lưới các sân bay, cả dân dụng, chuyên dùng hay lưỡng dụng ở nhiều địa phương. Khi đã có quy hoạch tốt mang tính bền vững và dài hạn thì đảm bảo tính hiệu quả cao, mang tới triển vọng về kinh tế.

– Ông đánh giá như thế nào việc doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án hạ tầng trọng điểm, cụ thể là các dự án sân bay?

– Hiểu được vai trò đi trước dẫn đường của hạ tầng giao thông với sự phát triển kinh tế đất nước, những năm qua, không ít địa phương đã mời gọi khối doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư hạ tầng giao thông, xây dựng đường cao tốc, sân bay quy mô, khang trang, hiện đại. Đơn cử với cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, cảngtàu khách quốc tế Hạ Long và cao tốc Hạ Long – Vân Đồn, có thể thấy hiện nay tư nhân đã làm được những dự án khó, làm nhanh, hiệu quả và tính thẩm mỹ cao.

Riêng về sân bay, thời gian qua, việc đầu tư các cảng hàng không mới thường mất rất nhiều năm. Xét các dự án đầu tư hạ tầng hàng không mới từ sau năm 1975 của nước ta còn hạn chế. Điểm sáng là sân bay quốc tế Vân Đồn ở Quảng Ninh. Đây là cảng hàng không mới do tập đoàn tư nhân đầu tư và xây dựng, đạt cấp 4E (theo mã tiêu chuẩn của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế – ICAO) và sân bay quân sự cấp II. Bên cạnh đó, thời gian triển khai chỉ 24 tháng cũng là kỷ lục, đòi hỏi đầu tư, quyết tâm lớn, nhất là trên một địa hình phức tạp, toàn đồi núi, sinh lầy của khu vực này trước đó.

Bên cạnh ý nghĩa khai thác kinh doanh hàng không, cảng hàng không này còn trở thành sân bay giải cứu trong đại dịch Covid-19. Hiện tại, cảng hàng không Vân Đồn đóng vai trò là sân bay du lịch, và tương lai là trung tâm logistics hàng hóa quan trọng của nước ta và Trung Quốc. Tương lai, xuất khẩu hải sản bằng hàng không từ sân bay Vân Đồn sẽ rất tiềm năng.

– Làm thế nào để Việt Nam có thêm sân bay do tư nhân triển khai nhanh và hiệu quả?

– Mới đây, sân bay Gia Bình (tại Bắc Ninh) có nhà thầu là doanh nghiệp tư nhân Sun Group cam kết xây xong một sân bay lưỡng dụng trong 12 tháng. Trong lĩnh vực hạ tầng, Sun Group đã khẳng định được năng lực của một nhà đầu tư lớn với tầm nhìn dài hạn. Các dự án trước đây của họ cũng là một trong những điều kiện đểChính phủ và Bộ Công An chọn làm nhà thầu xây dựng sân bay Gia Bình.

Nếu thành công với cam kết về tiến độ trong vòng 12 tháng và đạt chất lượng tốt, dự án sẽ tiếp tục củng cố niềm tin với năng lực của Sun Group nói riêng và doanh nghiệp tư nhân nói chung trong đầu tư hạ tầng và các dự án trọng yếu quốc gia. Sau khi hoàn thành, với vị trí chiến lược cách không xa Thủ đô, sân bay Gia Bình có thể chuyên đón các nguyên thủ quốc gia, tương tự như sân bay Orly, Paris (Pháp), hay sân bay Vnukovo, Moscow của Nga.

– Về phía Chính phủ, cần cơ chế, điều kiện gì để khối tư nhân tham gia xây dựng hạ tầng, thưa ông?

– Thời gian qua, khối tư nhân đã chứng minh năng lực trong việc phát triển dự án hạ tầng trọng điểm, triển khai nhanh, không đội vốn, thể hiện tinh thần chống lãng phí, tiết kiệm. Để doanh nghiệp tư nhân làm tốt nhiệm vụ,Chính phủ cũng cần có những chính sách thu hút đầu tư như ưu đãi về chính sách vay vốn, cơ chế chính sách phù hợp yêu cầu phát triển chung, hài hòa của cả đất nước, doanh nghiệp và người dân.

Ở đây quy hoạch đóng vai trò quan trọng. Khi đã có luật rõ ràng, quy hoạch đi trước, doanh nghiệp có thể đứng ra đề xuất tham gia dự án. Các chính sách này sẽ được đề xuất phù hợp với từng dự án và bối cảnh. Đặc biệt, cần sớm tạo cơ chế, chính sách để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư hạ tầng giao thông nói chung, sân bay nói riêng.

Song Anh