Gen Z đang âm thầm tái định hình văn hóa văn phòng theo hướng linh hoạt, phá vỡ khuôn mẫu mà nhiều thế hệ người Nhật gìn giữ.
Seria Ganeko, 24 tuổi, bắt đầu tìm việc từ cuối năm ba đại học. Cô lớn lên ở đảo Okinawa, muốn rời khỏi vùng an toàn, thử sức ở môi trường mới. Ganeko đã cân nhắc gần 20 cơ hội việc làm, gồm công ty nhân sự, đại lý điện thoại di động và vị trí nhân viên cửa hàng tiện lợi.
“Tôi không tự giới hạn, chỉ chọn nơi có triết lý quản lý khiến tôi đồng cảm”, cô nói.
Kết thúc kỳ thực tập, Ganeko làm tài xế cho một công ty ở Tokyo. Họ tổ chức lớp học tiếng Anh miễn phí mỗi tuần với giáo viên bản xứ. Ba ngày nghỉ mỗi tuần cũng là điểm cộng để cô nhận việc.
Tuy nhiên, chỉ sau vài tuần, Ganeko lại thất vọng nghỉ việc do không hòa hợp với quản lý độc đoán.
Ảnh minh họa: Japan Times
Nhảy việc ngày càng phổ biến với lao động trẻ. Họ là thế hệ đầu tiên phá vỡ triết lý kiên trì thể hiện qua câu tục ngữ Ngồi trên đá ba năm của người Nhật, hàm ý rằng gắn bó đủ lâu với một công việc sẽ mang lại kết quả.
Họ ưu tiên hiệu quả, khả năng thích ứng và cơ hội học hỏi, thay vì trung thành và ổn định. Nhiều người theo đuổi kỹ năng rộng, dễ chuyển đổi, đồng thời tích lũy trải nghiệm chuyên môn để tự định hình con đường sự nghiệp.
Nhật Bản không chia các thế hệ lao động giống như Gen Z, Millennials hay Gen X như ở phương Tây, nhưng lực lượng lao động ở đây vẫn thể hiện các nhóm tuổi khác nhau, được hình thành bởi những thay đổi kinh tế và xã hội trong vài thập kỷ qua.
Giới trẻ Nhật làm việc trong thị trường thay đổi bởi công nghệ, kinh tế gig ưu tiên sự thỏa mãn cá nhân và linh hoạt hơn là trung thành với công ty, theo Kaoru Fujii, giám đốc nhân sự của Recruit Co.
“Tỷ lệ sinh giảm và dân số già hóa khiến người trẻ trở nên khan hiếm và được săn đón”, ông nói.
Theo báo cáo của Bộ Lao động Nhật Bản, 38% học sinh tốt nghiệp trung học và 35% sinh viên tốt nghiệp đại học đã rời bỏ công việc trong vòng ba năm. Báo cáo của nền tảng nhân sự Recruit Agent chỉ ra rằng tỷ lệ nhảy việc ở lao động dưới 26 tuổi đã tăng gấp đôi so với năm 2017, với chỉ 20% muốn gắn bó với một công ty đến khi nghỉ hưu.
Một thay đổi lớn là vòng đời công ty giảm từ 60 năm xuống còn 20 năm, trong khi người lao động hiện nay dự kiến làm việc hơn 60 năm. Sự không khớp này khiến lao động trẻ tìm cách gắn kết bền vững với xã hội thay vì chỉ một nhà tuyển dụng.
Đồng thời, nhiều khảo sát từ chính phủ và tư nhân về thái độ của người trẻ với công việc cho thấy họ ưu tiên cá nhân.
Giáo sư Yuki Honda ở Đại học Tokyo cho biết sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống ngày càng được coi trọng. Do đó, việc bị phân công công việc hoặc địa điểm ngẫu nhiên mà không báo trước là tối kỵ.
Giới trẻ Nhật Bản gọi hiện tượng này là haizoku gacha tức bị phân công công việc hoặc chuyển địa điểm làm việc một cách ngẫu nhiên, không báo trước.
Thuật ngữ này lấy cảm hứng từ máy gachapon, loại máy bán đồ chơi viên con nhộng, người chơi không biết trước sẽ nhận được món đồ gì. Tương tự, người lao động cảm thấy việc phân công ngẫu nhiên như vậy gây bất an và thiếu minh bạch.
Để đáp ứng, nhiều công ty áp dụng tuyển dụng dựa trên công việc, phân rõ vai trò và trách nhiệm từ đầu, khác với mô hình truyền thống tuyển nhân viên làm thành viên chung rồi mới phân công.
“Dù chưa phổ biến, một số nhà tuyển dụng nhận ra sự rõ ràng cần thiết để thu hút người trẻ”, Honda nói.
Đồng thời, Gen Z Nhật cũng sẵn sàng từ chối văn hóa làm việc độc hại và tìm kiếm môi trường cởi mở hơn.
Khảo sát của tập đoàn bất động sản FJ Next Holdings cho thấy gần 30% chuyên gia trẻ ở Tokyo sẵn sàng dùng dịch vụ ủy quyền nghỉ việc để thoát khỏi công việc không phù hợp.
Ông Toshiyuki Niino, giám đốc dịch vụ nghỉ việc Exit, cho biết 70% khách hàng của ông là người trẻ độ tuổi 20, chủ yếu làm việc trong ngành có điều kiện khó khăn như dịch vụ ăn uống và công nghệ thông tin.
Giới trẻ hiện nay không chỉ quan tâm thu nhập mà còn chú trọng môi trường giao tiếp thoải mái, cơ hội học hỏi và cân bằng công việc với cuộc sống, cho thấy tư duy làm việc đã thay đổi rõ rệt.
Ngọc Ngân (Theo Japan Times)