Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo Luật Nhà giáo (lần 3) để lấy ý kiến nhân dân.
Theo Điều 13 của dự thảo, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất nghiêm cấm một số hành vi đối với nhà giáo, trong đó có nội dung “Ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức, nộp các khoản tiền ngoài quy định của pháp luật”.
Tình trạng ép buộc học sinh học thêm là phổ biến, vì vậy quy định nghiêm cấm hành vi ép buộc học sinh học thêm là cần thiết. Đây cũng là cách để ngăn chặn nạn dạy thêm, học thêm tràn lan hiện nay.
Tràn lan là ở chỗ, dạy thêm, học thêm ở đâu cũng phổ biến, dưới nhiều hình thức như học phụ đạo, dạy tiếng Anh tăng cường, tích hợp, bồi dưỡng nâng cao, luyện thi. Các hình thức dạy thêm này không bao giờ gọi là ép buộc, bởi học sinh “tự nguyện đăng kí”.
Nhưng kiểm tra và xác định cho được ép buộc hay tự nguyện là điều không phải dễ. Không giáo viên nào tự cho rằng tổ chức dạy thêm và ép buộc học sinh tham gia.
Theo dự thảo thông tư quy định về dạy thêm, học thêm của Bộ Giáo dục và Đào tạo mới đây, giáo viên được dạy thêm ngoài nhà trường với học sinh chính khóa của mình nhưng cần báo cáo và lập danh sách (gồm họ tên, lớp của học sinh) gửi hiệu trưởng, đồng thời cam kết không dùng bất kỳ hình thức nào ép các em học thêm.
Làm báo cáo đầy đủ, phù hợp với quy định để gửi cho hiệu trưởng thì ai cũng làm được, ai cũng cam kết được.
Cho nên, nói cho thẳng thắn, cấm dạy thêm theo cách tổ chức “bồi dưỡng” có thu tiền trong nhà trường làm được ngay, nhưng kiểm soát các hoạt động dạy thêm ngoài nhà trường như thế nào là thách thức với các cơ quan quản lý. Thầy hiệu trưởng hay ai sẽ là người đi kiểm tra các lớp dạy thêm ngoài nhà trường, ai là người có thẩm quyền làm việc đó.
Trong một lớp học thêm, có học sinh tự nguyện đến học, có học sinh vì sợ bị giáo viên trù dập nên phải tham gia, lấy gì để xác định. Nếu không xác định được thì không có cơ sở để xử lý.
Trở lại với quy định trong dự thảo Luật Nhà giáo, một điều rất khó xác định nữa, đó là hành vi ép buộc “nộp các khoản tiền ngoài quy định của pháp luật”. Thế nào là tiền ngoài quy định của pháp luật?
Mở cửa cho dạy thêm, học thêm, chỉ cấm “ép buộc”. Học sinh đi học thêm thì phải nộp tiền học phí, không có gì sai pháp luật trong việc này. Cho nên, dự thảo quy định hành vi nghiêm cấm với giáo viên về nội dung này rất khó minh định.
Khi áp dụng quy định của pháp luật vào đời sống, nhưng không rõ ràng, khó xác định hành vi vi phạm thì khó có thể điều chỉnh, luật có cũng như không.