Sau khi bố qua đời năm 2015, 6 anh chị em Siti Zaharah thay phiên chăm sóc mẹ nhưng bà chỉ thích ở cùng cô.
Siti Zaharah độc thân trong khi những người còn lại đều lập gia đình. Nữ luật sư 40 tuổi hiểu mẹ không muốn sống cùng con dâu hoặc rể.
Bốn năm trước, mẹ Siti 86 tuổi, chuyển hẳn đến nhà cô. Siti nấu ăn, dọn dẹp và theo dõi sát sao, đảm bảo bà uống thuốc điều trị tiểu đường, tim và cao huyết áp đúng giờ. Mẹ cô vẫn có thể di chuyển nhưng dễ té ngã do loãng xương và vẹo cột sống, đôi khi phải nằm liệt giường vì các vấn đề sức khỏe.
Sếp cô hiểu tình huống nên cho Siti linh hoạt giờ giấc, bắt đầu muộn và kết thúc sớm để tiện chăm sóc mẹ. Khi có việc gấp, cô được làm tại nhà thay vì lái xe 45 phút đến văn phòng ở Kuala Lumpur.
Dù vậy, cô vẫn phải bán bảo hiểm thêm để trang trải chi phí, từ khoản vay mua xe, nhà đến viện phí của mẹ. Nhưng cô không còn thời gian cho bản thân, từ bỏ du lịch hay thậm chí là cuộc hẹn với bạn bè.
Siti Zaharah từng nghĩ đến việc gửi mẹ vào viện dưỡng lão để cuộc sống dễ dàng hơn. Nhưng cô không nỡ. Gia đình cô lớn lên với quan điểm truyền thống về lòng hiếu thảo. “Bà cực kỳ nhạy cảm, dễ tổn thương”, cô nói.
Siti Zaharah Mat (phải) cùng chị gái và mẹ. Ảnh: CNA
Nhu cầu của người chăm sóc người cao tuổi đang trở thành vấn đề nổi cộm ở Malaysia. Quốc gia có xã hội già hóa với 8,1% dân số từ 65 tuổi trở lên vào năm ngoái, theo Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP). Tỷ lệ này có thể đạt 14,5% vào năm 2040, sớm hơn dự báo ban đầu là năm 2044, đẩy Malaysia vào giai đoạn già hóa hoàn toàn.
Theo Liên Hợp Quốc, xã hội đang già hóa khi người từ 65 tuổi trở lên chiếm hơn 7% dân số, vượt 14% là già hóa và trên 20% là siêu già hóa.
Quá trình già hóa của Malaysia diễn ra nhanh do tuổi thọ tăng và tỷ lệ sinh giảm mạnh. Bộ trưởng Nancy Shukri cho biết tỷ lệ sinh đã giảm từ 2,2 năm 2012 xuống 1,7 năm 2023 thấp hơn mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số ổn định qua các thế hệ.
Năm 2023, Malaysia có tỷ lệ người trên 65 tuổi cao thứ tư Đông Nam Á (7,4%) xếp sau Việt Nam (9,2%), Thái Lan (13,4%) và Singapore (17,3%).
Bà Lee Min Hui, cố vấn về giới tại Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) cho biết Malaysia đã bắt đầu cảm nhận tác động từ sự hỗ trợ hạn chế dành cho người cao tuổi. “Lẽ ra chúng ta nên chuẩn bị sớm hơn”, bà nói.
Bà cho rằng cơ sở hạ tầng, khung chính sách và tư duy cần thay đổi để ứng phó với xã hội già hóa.
Người già ở Viện dưỡng lão Subang Jaya, bang Selangor. Ảnh: CNA
Malaysia đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt cơ sở y tế và chăm sóc xã hội. Bệnh viện Kuala Lumpur ghi nhận số bệnh nhân bị bỏ rơi tăng 50% trong ba năm, từ 239 trường hợp năm 2020 lên 358 vào năm 2023, trong đó khoảng một nửa trên 60 tuổi.
“Đây là dấu hiệu của gánh nặng và căng thẳng đối với người chăm sóc”, Shahrul Bahyah Kamaruzzaman, chủ tịch Hiệp hội Người cao tuổi Malaysia, nói. Lee cho biết nhiều người chăm sóc chỉ cần hỗ trợ tạm thời nhưng thiếu lựa chọn thay thế khiến họ buộc phải dựa vào hệ thống y tế công vốn đã quá tải.
Một người phụ nữ 40 tuổi ở TP Petaling Jaya (Malaysia) đã chuyển sang làm tự do để chăm sóc bố mẹ ngoài 70 tuổi, đều bị liệt. “May mắn là tôi không có con”, cô nói. Trách nhiệm chăm sóc bố mẹ đã chiếm trọn thời gian của cô trong khi việc xin trợ cấp khuyết tật khó khăn.
“Dân số già hóa của Malaysia sẽ còn tệ hơn trong thời gian tới”, cô nói.
Suốt 40 năm, ông Mohd Yusoff Ahmad, 63 tuổi và vợ bán thức ăn ở chợ Petaling Jaya. Dù nhiều đồng nghiệp đã nghỉ hưu, họ chọn tiếp tục làm việc để duy trì sức khỏe và kiếm thêm thu nhập.
Nhiều người cao tuổi khác ở chợ cũng muốn làm việc càng lâu càng tốt. “Nếu bạn không có tiền, đó là bi kịch tuổi già ập đến”, ông nói. “Chúng tôi không muốn trở thành gánh nặng”. Mohd sống cùng vợ, con gái và con rể hy vọng chúng sẽ chăm sóc mình trong tương lai.
Tỷ lệ nghèo ở người cao tuổi Malaysia là 42% cao hơn gấp đôi mức trung bình Đông Nam Á là 17%, theo Trung tâm nghiên cứu phúc lợi xã hội. “Người cao tuổi trở nên nghèo là hiện tượng trong tương lai ở Malaysia”, bà Norman, giám đốc trung tâm, nói.
Nhà kinh tế Calvin Cheng từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Malaysia cho biết độ tuổi nghỉ hưu chủ yếu là một chuẩn mốc xã hội, xác định khi nào mọi người nên dừng làm việc và khi nào các quyền lợi bắt buộc sẽ không còn được áp dụng.
“Hiện tại, tôi nghĩ nên giữ độ tuổi nghỉ hưu theo luật là 55, nhưng cần có hỗ trợ cho những ai muốn làm việc lâu hơn”, ông nói.
Ngọc Ngân (Theo CNA)